“Wychować dziecko nie jest łatwo, a wychować dziecko w trzech językach i trzech kulturach początkowo wydaje się projektem niewykonalnym” – pisze w swojej najnowszej książce: “Dzieci wielojęzyczne” Martyna Górniak – Pełech. Autorce to wyzwanie się udało, jej dziesięcioletni syn Ksawery i dziewięcioletnia córka Krysia mówią płynnie w kilku językach. Przez wiele lat rodzina mieszkała na Malcie, w domu rozmawiało się po hiszpańsku, angielsku i maltańsku, ale kiedy zapytać dzieci kim są – bez wahania odpowiadają, że Polakami.
Nauka języków w okresie prenatalnym
Pani Martyna zaczęła mówić do swoich dzieci w języku hiszpańskim, kiedy była w ciąży. Świetnie znała ten język, była lektorką hiszpańskiego w szkole językowej. Choć pomysł może wydawać się dziwny, badania autorstwa Christine Moon, profesor psychologii pracującej na Pacyficznym Luterańskim Uniwersytecie w Tacoma, dowodzą, że dzieci mogą uczyć się języka, jakim mówił do nich matka już w okresie prenatalnym.
To właśnie wtedy rozwija się u dziecka zmysł słuchu, a w ostatnim trymestrze mały człowiek zaczyna rozpoznawać już dźwięki z zewnątrz, głos rodziców i muzykę. Maluch w oswaja się nie tylko z barwą głosu mamy i taty, ale także z charakterystycznymi dla danego języka głoskami.
Wieża Babel
Na temat wielojęzyczności narosło wiele mitów i błędnych przekonań. Często przestrzega się rodziców przed wczesnym nauczaniem dziecka języków, wskazując, że dziecko dobrze nie nauczy się mówić w żadnym języku lub, że języki będą mu się mieszać. Autorka książki “Dzieci wielojęzyczne” w jednym z wywiadów przyznała, że jej dzieci myślą i mówią w czterech językach, mają też niesamowitą pamięć.
Naturalnym językiem dzieci Pani Marty jest hiszpański, w którym mówiła do nich od urodzenia oraz angielski, w którym komunikował się z dziećmi tata. Posługują się też maltańskim, z kolei babcia rozmawiała z nimi po polsku. Kiedy Pani Martyna uznała, że języki, których używają jej dzieci, są na dobrym poziomie, zaczęła do nich czasem po polsku czasem po hiszpańsku. Nie trzymała się już sztywno zasady, że w domu rozmawia z nimi tylko po hiszpańsku.
Powrót do Polski
Ksawery i Krysia przyjeżdżali z rodzicami do Polski w odwiedziny do babci, spędzali tu wakacje. W ubiegłym roku rodzina postanowiła, że Pani Martyna zamieszka z dziećmi w Warszawie, a dzieci poszły do polskiej szkoły.
“Wychowane na maleńkiej maltańskiej wyspie – wśród palm, statków i plaż – pakują się i przylatują do Warszawy, gdzie zaczynają nowe życie. (…) Polskie dzieci, które nigdy nie mieszkały w swojej ojczyźnie” – pisze o historii swoich dzieci Pani Martyna w swojej ostatniej książce i zaznacza, że zarówno syn jaki córka świetnie sobie radzą w nowej rzeczywistości. Dzięki wielokulturowości mają szersze spojrzenie na świat i Polskę, która stała się dla nich nowym domem.
Czym jest wielojęzyczność?
Wielojęzyczność – inaczej multilingwizm to zjawisko posługiwania się dwoma lub większą ilością języków. Często osoba, która włada wieloma językami, używa ich w sposób naturalny. Umiejętności nabywa w naturalny sposób w okresie wczesnego dzieciństwa jak w przypadku dzieci Pani Martyny. Małe dziecko posługuje się językiem w sposób nieświadomy, zachodzi wówczas proces nieświadomego uczenie się.
Kiedy mówimy, że dziecko jest wielojęzyczne? Po pierwsze, w sytuacji, kiedy dziecko ma rodziców, z których każdy posługuje się innym językiem jako pierwszym (np. polski i angielski, bo rodzicami są Polka i Anglik). Druga sytuacja dotyczy dzieci, których rodzice mówią w jednym języku, ale mieszkają w innym kraju (np. Polacy mieszkający w Hiszpanii). Kolejnym przypadkiem mogą być rodziny, gdzie w sposób zamierzony dziecko od wczesnych lat dziecięcych uczone jest kilku obcych języków (rodzice są Polakami, mieszkają w Polsce, ale rozmawiają z dziećmi od początku w obcym języku).
Korzyści, jakie płyną z wielojęzyczności
- rozwój kreatywnego, twórczego myślenia
- elastyczność umysłu w przystosowywaniu się do panujących warunków
- umiejętność postrzegania rzeczywistości z wielu perspektyw
- wyższe zdolności metajęzykowe, odbierania intencji
- większych zdolności empatyzowania, wynikające z umiejętności posługiwania się większą ilością słów, a przez to trafniejszego nazywania swoich doświadczeń, a także umiejętność współodczuwania z innymi ich uczuć
- rozumienie kultur i większa tolerancja kulturowa
- wolniejszy proces starzenia się mózgu, opóźnienie demencji starczej
Bibliografia
Martyna Górniak-Pełech, Dzieci wielojęzyczne, Wyd. Butterfly House, 2023
Nauka języka przez dziecko w łonie matki – niesamowite wyniki badań, helendoron.pl, artykuł z dn, 26.11.2022
