Nauka języka polskiego to nie tylko znajomość gramatyki, ortografii czy słownictwa. Ważnym elementem kształtującym polską kulturę są przysłowia, których Polacy bardzo chętnie używają w rozmowach. Poznaj najpopularniejsze polskie przysłowia i ich znaczenie!
Czym są polskie przysłowia?
Polskie przysłowia to krótkie, często rymowane lub rytmiczne wyrażenia, które zwykle przyjmują postać stwierdzenia, wskazówki czy przestrogi. Są one formą ludowej mądrości przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Zazwyczaj są proste, zwięzłe i łatwe do zapamiętania, co ułatwia zastosowanie ich w różnych sytuacjach.
Przysłowia polskie odzwierciedlają kulturę, tradycje i wartości wyznawane przez Polaków na przestrzeni lat. Mogą dotyczyć różnych obszarów życia, takich jak praca, rodzina, przyjaźń, miłość czy nauka. Często zawierają obrazy związane z przyrodą, rolnictwem, zwierzętami czy elementami codziennego życia.
Najpopularniejsze polskie przysłowia i ich znaczenie
Język polski jest bogaty w różne związki frazeologiczne i przysłowia. Zapewne większość z nich jest Ci dobrze znana, ale czy wiesz, co one oznaczają? Poznaj polskie przysłowia i ich znaczenie!
- Albo rybki, albo akwarium – trzeba dokonać wyboru, nie można jednocześnie mieć lub robić obu rzeczy.
- Apetyt rośnie w miarę jedzenia – im więcej się ma, tym więcej chce się mieć.
- Bez pracy nie ma kołaczy – aby osiągnąć sukces, trzeba wytrwale pracować.
- Co dwie głowy, to nie jedna – łatwiej jest znaleźć rozwiązanie z kimś niż samemu.
- Ciągnąć kogoś za język – wypytywać kogoś, próbować wyciągnąć jakieś informacje.
- Chwytać kogoś za słowa – zwracać komuś złośliwie uwagę na niewłaściwe sformułowanie wypowiedzi.
- Do wesela się zagoi – używane w celu pocieszenia kogoś, kto zrobił sobie krzywdę, zwykle niewielką.
- Kto pyta, nie błądzi – lepiej o coś zapytać, niż czegoś nie wiedzieć.
- Mieć głowę na karku – być rozsądnym, rozważnym.
- Mieć głowę w chmurach – być nieobecnym, rozmarzonym.
- Lepszy rydz niż nic – pocieszenie się w sytuacji, kiedy nasze oczekiwanie nie są w pełni spełnione.
- Nauka nie poszła w las – zdobyta wiedza przyniosła jakieś efekty.
- Nie taki diabeł straszny jak go malują – coś, co wydawało się trudne, okazało się, że wcale trudne nie jest.
- Niedaleko pada jabłko od jabłoni – kiedy dziecko zachowuje się podobnie jak jego rodzic.
- Raz na wozie raz pod wozem – nie zawsze odnosimy w życiu sukcesy, czasami zdarzają się też porażki.
- Szukać igły w stogu siana – szukać problemu tam, gdzie go nie ma.
- Twardy orzech do zgryzienia – coś bardzo trudnego, wymagającego.
- Znać coś jak własną kieszeń – znać coś bardzo dobrze, wręcz doskonale.
Popularne przysłowia polskie o zwierzętach
Popularne przysłowia polskie często odnoszą się do różnych elementów przyrody. Jest wiele powiedzeń, w których pojawiają się nazwy zwierząt. Oto kilka najbardziej znanych przykładów.
- Zdrowy jak ryba – być bardzo zdrowym.
- Czuć się jak ryba w wodzie – czuć się bardzo swobodnie podczas wykonywania danej czynności.
- Gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała – gdyby ktoś był ostrożniejszy, to nic by mu się nie stało.
- Kupić kota w worku – kupować coś w ciemno, bez wcześniejszego zobaczenia.
- Wybierać się jak sójka za morze – zwlekać z czymś.
- Można z kimś konie kraść – czuć się dobrze w czyimś towarzystwie, ufać mu.
- Pierwsze koty za płoty – pierwsze trudności mamy już za sobą.
- O wilku mowa – gdy ktoś, o kim mówimy, niespodziewanie się pojawia.
- I wilk syty, i owca cała – znalezienie rozwiązania, które jest korzystne dla obu stron.
- Jedna jaskółka wiosny nie czyni – przestroga przed wyciąganiem pochopnych wniosków.
Polskie przysłowia związane z miesiącami
Przysłowia nawiązujące do przyrody to także te zawierające w sobie nazwy miesięcy. Wywodzą się one z tradycji ludowej i odnoszą się do naturalnego porządku życia. Dawniej ludzie przywiązywali dużą wagę do tych przysłów, gdyż były one dla nich sposobem na przewidywanie pogody, która miała ogromne znaczenie w pracach na wsi. Oto najbardziej znane przysłowia polskie nawiązujące do miesięcy i zjawisk pogodowych.
- Kiedy styczeń mokry trzyma, zwykle bywa długa zima.
- Idzie luty, podkuj buty.
- W marcu jak w garncu.
- Kwiecień plecień, bo przeplata – trochę zimy, trochę lata.
- Jak w maju plucha, to w czerwcu posucha.
- W czerwcu się okaże, co nam Bóg da w darze.
- W lipcu upały – styczeń mroźny cały.
- Początki sierpnia pogodne wróżą zimy łagodne.
- Jaki pierwszy wrzesień, taka będzie jesień.
- Gdy październik ciepło trzyma, zwykle mroźna bywa zima.
- Słońce listopada mrozy zapowiada.
- Jeśli w grudniu często dmucha, w marcu, kwietniu będzie plucha.
Przysłowia polskie o miłości i zdrowiu
Wiele polskich przysłów nawiązuje też do wartości takich jak zdrowie czy miłość.
- Miłość dodaje skrzydeł – życie staje się piękniejsze, gdy kogoś kochamy.
- Stara miłość nie rdzewieje – dawne uczucia wracają po latach.
- Miłość jest ślepa – przez miłość nie zauważamy wad drugiej osoby.
- Serce nie sługa – człowiek nie ma wpływu na to, w kim się zakocha, a także nie da się kogoś zmusić do kochania.
- Śmiech to zdrowie – warto się śmiać, ponieważ ma to pozytywny wpływ na nasze zdrowie.
- W zdrowym ciele zdrowy duch – dbanie o zdrowie fizyczne skutkuje dobrym samopoczuciem.
- Co za dużo, to niezdrowo – brak umiaru może prowadzić do negatywnych skutków.
Czy warto znać polskie przysłowia?
Zdecydowanie warto! Język polski jest bogaty w przysłowia i frazeologizmy, które pozwalają nam wyrazić opinię czy skomentować rzeczywistość. Niektóre z przysłów nie są oczywiste i bez znajomości ich znaczenia może być nam trudno zrozumieć, co druga osoba miała na myśli.
Jeśli mieszkasz za granicą, warto wyjaśnić dzieciom znaczenie polskich przysłów, aby łatwiej im było odnaleźć się w rozmowach z bliskimi i znajomymi z Polski. Kontakt z językiem ojczystym jest bardzo istotnym elementem dbania o polskie korzenie. Jeżeli zależy Ci na budowaniu poczucia tożsamości narodowej u swojego dziecka, zapisz je do Polskich Szkół Internetowych Libratus.
W Libratusie dzieci uczą się języka polskiego oraz przedmiotów z polskiej podstawy programowej z dowolnego miejsca na ziemi. Nasi uczniowie otrzymują dostęp do Internetowej Platformy Edukacyjnej, na której znajdują się interaktywne ćwiczenia, materiały wideo oraz webinaria z polskimi nauczycielami. Otrzymują też polską legitymację oraz polskie świadectwo (po zdaniu egzaminów klasyfikacyjnych). Co więcej, nauka w Libratusie jest bezpłatna. Zapisz swoje dziecko do jednej z naszych szkół i zapewnij mu kontakt z językiem ojczystym!
Bibliografia:
- Fundacja Edukacji Polonijnej, 2021. Polskie Przysłowia i Frazeologizmy, <https://polonia.edu.pl/wp-content/uploads/2021/10/slownik-polskie-przyslowia-i-frazeologizmy.pdf> [dostęp 20.12.2023]
